پرسمان حجاب در آذربایجان شرقی؛ حجاب، زبان نو میخواهد
پرسمان حجاب در آذربایجان شرقی نشان میدهد که این موضوع بیش از هر زمان دیگر نیازمند رویکرد فرهنگی و گفتوگومحور است تا حجاب بهعنوان انتخابی آگاهانه و هویتبخش معرفی شود.
به گزارش شهدای ایران: پرسمان حجاب در شرایط کنونی جامعه، بیش از هر زمان دیگر نیازمند نگاهی فرهنگی، اجتماعی و گفتوگومحور است؛ نگاهی که بتواند فراتر از رویکردهای دستوری، میان هویت تاریخی، تحولات فرهنگی و مطالبات نسل جدید پیوندی منطقی و اقناعکننده برقرار کند. از همین منظر، گفتوگو با مدیران و سیاستگذاران فرهنگی و اجتماعی استان، فرصتی برای بازخوانی رویکردها، تجربهها و برنامههایی است که با هدف تثبیت جایگاه حجاب بهعنوان یک مؤلفه هویتی و فرهنگی دنبال میشود.
در بخش نخست این گزارش، گفتوگو با نعمتالله پایان، مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی آذربایجان شرقی، بر محور نگاه فرهنگی تمدنی به حجاب شکل گرفت؛ نگاهی که حجاب را نه امری صرفاً فقهی یا ظاهری، بلکه بخشی از زیست تاریخی و هنری جامعه ایرانی اسلامی میداند.
پرسمان حجاب در آذربایجان شرقی؛ حجاب، زبان نو میخواهد
حجاب، مؤلفه فرهنگی و تمدنی؛ نگاه هنری و هویتبخش به نسل جدید
مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی آذربایجان شرقی در گفتگو با خبرنگار مهر، درباره نگاه فرهنگی به حجاب اظهار داشت: حجاب در نگاه ما، پیش از آنکه یک الزام ظاهری یا صرفاً فقهی باشد، یک مؤلفه فرهنگی تمدنی ریشهدار در زیست تاریخی ایرانی–اسلامی است؛ مفهومی که در پیوندی عمیق با هویت، کرامت انسانی، زیباییشناسی و نظم اجتماعی شکل گرفته و در طول قرون، خود را در پوشش، هنر، ادبیات، معماری و حتی آئینهای اجتماعی بازنمایی کرده است.
وی افزود: نسل جدید بیش از هر چیز به معنا، روایت و زیبایی توجه دارد. از اینرو، ظرفیتهای معرفی حجاب در قالبهایی چون هنرهای تجسمی، مد و لباس ایرانی–اسلامی، سینما و نمایش، موسیقی، روایتهای تصویری و محتوای دیجیتال بسیار گسترده است. ما معتقدیم اگر حجاب در قالب زبان هنر، بهمثابه انتخابی آگاهانه و هویتبخش روایت شود، میتواند برای نسل جوان قابل تأمل و حتی الهامبخش باشد.
پایان در تشریح رویکردهای ادارهکل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان در محیطهای کاری و اداری بیان داشت:
سیاست محوری ما در این حوزه، پیوند دادن حجاب و عفاف با کرامت، آرامش روانی و شأن حرفهای بانوان است؛ نه نگاه دستوری یا صرفاً نظارتی. طی سالهای اخیر تلاش کردهایم موضوع حجاب در محیطهای اداری در چارچوب اخلاق حرفهای، سلامت محیط کار و احترام متقابل بازتعریف شود.
ترویج حجاب با گفتوگو و هنر؛ همکاری بیندستگاهی و زبان مؤثر برای نسل جوان
مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی آذربایجان شرقی خاطرنشان کرد: برگزاری نشستهای گفتوگومحور فرهنگی، برنامههای آموزشی با رویکرد کرامتمحور، تولید محتوای فرهنگی ویژه بانوان شاغل و حمایت از الگوهای موفق زن مسلمان ایرانی در حوزههای علمی، فرهنگی و مدیریتی از جمله اقداماتی است که در دستور کار بوده است. هدف اصلی، انتقال این پیام است که حجاب نه محدودکننده، بلکه پشتیبان امنیت روانی و اجتماعی بانوان است.
وی در پاسخ به پرسشی درباره برنامههای هنری و رسانهای سال جاری اظهار داشت: حمایت از تولید آثار هنری با نگاه غیرکلیشهای و زیباییشناسانه به حجاب، یکی از مأموریتهای اصلی ماست. در سال جاری، برنامههایی در قالب نمایشگاههای هنری، آثار تجسمی، تولیدات رسانهای و برنامههای فرهنگی مناسبتی با مشارکت فعال هنرمندان استان اجرا شده است.
پایان افزود: در کنار این اقدامات، برنامهریزی برای نمایشگاههای موضوعی، تولید محتوا برای رسانههای دیجیتال و حمایت از آثار روایتمحور نیز در دستور کار قرار دارد؛ آثاری که حجاب را نه بهعنوان شعار، بلکه بهعنوان بخشی از سبک زندگی ایرانی–اسلامی معرفی میکنند. باور ما این است که هنر، بهترین زبان برای تبیین این مفاهیم است.
مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی آذربایجان شرقی درباره نقش همکاری بیندستگاهی تصریح کرد: موضوع حجاب، ذاتاً فرابخشی و یک مسئله فرهنگی عمومی است و بدون همافزایی نهادها به نتیجه مطلوب نخواهد رسید. شورای فرهنگ عمومی استان، آموزشوپرورش، دانشگاهها، دستگاههای فرهنگی، رسانهها و مجموعههای مردمنهاد، هر یک نقش مهم و مکملی در این مسیر دارند.
وی ادامه داد: در آذربایجان شرقی، تجربههای موفقی از همکاری میان دستگاههای اجرایی و فرهنگی شکل گرفته، بهویژه در برنامههایی که محور آنها گفتوگو، اقناع فرهنگی، تولید محتوا و فعالیتهای داوطلبانه بوده است. تجربه نشان داده هرجا از نگاه سلبی فاصله گرفتهایم، نتایج مثبتتری حاصل شده است.
پایان در پایان این بخش از گفتوگو و در پاسخ به پرسشی درباره زبان مؤثر ارتباط با نسل جوان گفت: نسل جوان امروز، بیش از آنکه مخاطب نصیحت باشد، مخاطب روایت، تجربه و گفتوگوی صادقانه است. زبان مؤثر برای گفتگو درباره حجاب، زبان هنر، تصویر، روایتهای کوتاه، رسانههای نوین و تولیدات خلاقانه دیجیتال است.
وی تأکید کرد: آینده ترویج فرهنگ حجاب، در گرو اعتماد به نسل جوان، شنیدن دغدغههای آنان و شکلدادن به گفتوگویی دوطرفه از مسیر هنر و رسانه است.
پرسمان حجاب در آذربایجان شرقی؛ حجاب، زبان نو میخواهد
حجاب، ارزش اجتماعی هویتساز و گفتوگومحور در آذربایجانشرقی
در ادامه گفتوگوهای پرونده «پرسمان حجاب» و پس از طرح دیدگاههای مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی آذربایجانشرقی، گفتوگویی با پروین اشراقی اسکویی، مدیر کل امور اجتماعی و فرهنگی استانداری آذربایجانشرقی انجام شد. وی در این گفتوگو به تشریح نگاه اجتماعی به حجاب، اقدامات انجامشده در محیطهای کاری، همکاریهای نهادی، راهبردهای رسانهای و برنامههای ویژه نسل نوجوان و جوان پرداخت.
اشراقی اسکویی در گفتگو با خبرنگار مهر، با تبیین نقش اجتماعی حجاب در تقویت هویت جمعی و انسجام خانوادهها گفت: از دیدگاه اجتماعی، حجاب صرفاً یک مقوله فردی یا رفتاری نیست، بلکه بخشی از نظام ارزشی، نمادهای فرهنگی و هویت جمعی جامعه ایرانی اسلامی بهشمار میرود. زمانی که حجاب در قالب یک ارزش اجتماعی بازتعریف میشود، میتواند به تقویت احساس امنیت روانی، اعتماد اجتماعی و ثبات روابط خانوادگی کمک کند.
وی افزود: حجاب در این چارچوب، بهعنوان عاملی برای تنظیم روابط اجتماعی، کاهش نگاه ابزاری به زن، و تقویت نقشهای انسانی و اخلاقی در خانواده عمل میکند و به همین دلیل با انسجام خانوادهها و سلامت اجتماعی پیوند مستقیم دارد.
مدیر کل کل امور اجتماعی و فرهنگی استانداری آذربایجانشرقی خاطرنشان کرد: اداره امور اجتماعی استانداری با درک این رویکرد، تلاش کرده است از سیاستهای صرفاً دستوری فاصله گرفته و به سمت رویکردهای فرهنگی اجتماعی مبتنی بر گفتوگو، اقناع و مشارکت مردمی حرکت کند. از جمله برنامهها میتوان به تقویت ظرفیت نهادهای محلی، آموزش تسهیلگران اجتماعی، حمایت از طرحهای محلهمحور، و فعالسازی سازمانهای مردمنهاد اشاره کرد تا مفهوم حجاب در بستر زیست واقعی مردم و خانوادهها بازنمایی شود.
پرسمان حجاب در آذربایجان شرقی؛ حجاب، زبان نو میخواهد
بازتعریف حجاب در محیطهای کاری و اداری؛ از الزام دستوری تا کرامت انسانی
اشراقی اسکویی در ادامه و با اشاره به اقدامات انجامشده در محیطهای کاری و اداری استان بیان کرد: در سیاستگذاریهای اداره امور اجتماعی، محیطهای کاری و اداری بهعنوان فضاهای الگوساز فرهنگی مورد توجه ویژه قرار دارند. رویکرد اصلی ما این است که رعایت حجاب و عفاف در این فضاها، نه یک الزام خشک اداری، بلکه بخشی از احترام متقابل، کرامت انسانی و سلامت روابط حرفهای تلقی شود.
وی افزود: در این راستا، اقداماتی نظیر آموزش مدیران و کارکنان در حوزه اخلاق حرفهای، حقوق زنان در محیط کار، پیشگیری از تبعیض و آزارهای شغلی، و تبیین جایگاه زن در نظام اداری سالم اجرا شده است.
مدیر کل امور اجتماعی و فرهنگی استانداری آذربایجانشرقی تأکید کرد: همچنین، استفاده از مشوقهای فرهنگی غیرمادی مانند تقدیر از دستگاههای موفق، معرفی محیطهای کاری سالم و حمایت از ابتکارات فرهنگی درونسازمانی، از جمله راهبردهای تشویقی اداره امور اجتماعی بهشمار میرود.
وی درباره همکاریهای بیندستگاهی در حوزه ترویج فرهنگ حجاب گفت: تجربههای اجتماعی نشان داده است که ترویج ارزشهای فرهنگی، از جمله حجاب، تنها در سایه همکاری میانبخشی و همافزایی نهادی امکانپذیر است و به همین دلیل اداره امور اجتماعی استانداری نقش خود را نه بهعنوان متولی انحصاری، بلکه بهعنوان هماهنگکننده و تسهیلگر تعامل نهادهای فرهنگی تعریف کرده است.
اشراقی اسکویی افزود: همکاری با نهادهایی همچون اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی، آموزش و پرورش، دانشگاهها، حوزههای علمیه، و تشکلهای فرهنگی و اجتماعی در قالب کارگروههای مشترک، برنامههای آموزشی، جشنوارههای فرهنگی و پروژههای پژوهشی دنبال میشود.
وی ادامه داد: از جمله مدلهای موفق میتوان به طرحهای مدرسهمحور با مشارکت خانوادهها، برنامههای توانمندسازی مربیان فرهنگی، و نشستهای مشترک نخبگان دینی و اجتماعی اشاره کرد که توانستهاند زبان مشترکی میان نسلها ایجاد کنند.
همافزایی نهادی و رسانههای نوین؛ راهبرد گفتوگومحور برای نسل نوجوان و جوان
مدیر کل امور اجتماعی و فرهنگی استانداری آذربایجانشرقی با اشاره به نقش رسانههای اجتماعی در شکلدهی به گفتمان عمومی اظهار داشت: فضای مجازی امروز به یکی از مهمترین میدانهای شکلگیری گفتمان اجتماعی تبدیل شده است و اداره امور اجتماعی با پذیرش این واقعیت، راهبرد خود را بر تولید محتوای هوشمند، متنوع و مبتنی بر گفتوگو استوار کرده است.
وی افزود: ما بهجای رویکردهای تقابلی یا شعاری، بر روایتهای واقعی از تجربه زیسته بانوان، بهرهگیری از زبان هنر، رسانه و داستانگویی اجتماعی، و مشارکت فعال جوانان و فعالان رسانهای بومی تمرکز داریم.
اشراقی اسکویی خاطرنشان کرد: همچنین، ارتقای سواد رسانهای خانوادهها و نوجوانان، حمایت از پویشهای فرهنگی مثبت، و تعامل فعال با تولیدکنندگان محتوای مسئولانه، از جمله محورهای اساسی سیاست رسانهای اداره امور اجتماعی در حوزه حجاب و عفاف است.
وی در بخش پایانی این گفتوگو و با اشاره به نسل نوجوان و جوان گفت: نسل نوجوان و جوان امروز در معرض تحولات فرهنگی سریع و متنوعی قرار دارد و هرگونه سیاستگذاری فرهنگی بدون درک زیستجهان این نسل، با چالش مواجه خواهد شد.
مدیر کل امور اجتماعی و فرهنگی استانداری آذربایجانشرقی تأکید کرد: بر همین اساس، اداره امور اجتماعی بر این باور است که حجاب باید بهعنوان انتخابی آگاهانه، هویتبخش و مبتنی بر عزت نفس معرفی شود، نه صرفاً یک الزام اجتماعی.
اشراقی اسکویی افزود: برنامههایی نظیر نشستهای آزاد گفتوگو، اردوهای فرهنگی تربیتی، فعالیتهای هنری و رسانهای، و استفاده از الگوهای موفق زن در عرصههای علمی، اجتماعی و فرهنگی در این راستا طراحی و اجرا شده است.
وی تصریح کرد: در استان، تجربههایی در قالب طرحهای دانشآموزی و دانشجویی، برنامههای مشارکتی با تشکلهای جوانان، و پروژههای فرهنگی مبتنی بر هنر و رسانه وجود دارد که توانستهاند نگاه مثبتتر و گفتوگو محورتری نسبت به موضوع حجاب ایجاد کنند.
پرسمان حجاب در آذربایجان شرقی؛ حجاب، زبان نو میخواهد
حجاب، مسیر گفتوگومحور و فرهنگی میطلبد
برآیند این گفتوگوها نشان میدهد عبور از نگاه تکبعدی و حرکت به سمت رویکردهای فرهنگی، اجتماعی و هنرمندانه، میتواند زمینه گفتوگوی مؤثرتر درباره حجاب را فراهم کند. به نظر میرسد تقویت برنامههای محلهمحور، استفاده هدفمند از ظرفیت رسانههای نوین، میداندادن بیشتر به تشکلهای مردمی و روایت تجربههای واقعی بانوان، از جمله مسیرهایی است که میتواند پیوند میان سیاستگذاری فرهنگی و زیست روزمره جامعه را عمیقتر کرده و به اقناع نسل جوان در فضایی گفتگومحور و محترمانه کمک کند.
